Psychosociale aspecten bij re-integratie na kanker net zo belangrijk als fysieke

Kanker is een fysieke ziekte maar heeft ook een mentale impact. Bij de re-integratie is het belangrijk hier rekening mee te houden. Dat vergt begrip, kennis en invoelingsvermogen. Hoe kun je als werkomgeving omgaan met de emotionele kant van kanker?

Kanker is een ziekte die ingrijpt op de lichamelijke gesteldheid en die mensen confronteert met leven en dood. Daar horen soms sterke emoties bij, die zijn volkomen normaal. Het ervaren van emoties hoeft geen belemmering te zijn voor de re-integratie, ook al hebben ze invloed op het werkvermogen en de houding ten opzichte van werk.

Het is belangrijk om in de werkomgeving zulke mentale effecten te herkennen, te erkennen en er rekening mee te houden in het re-integratieproces. De gespecialiseerde consultants van Re-turn hebben verschillende instrumenten tot hun beschikking om cliënten te coachen op deze aspecten. Daarbij hebben ze ook aandacht voor de werkomgeving. In een loondienstverband zijn dat bijvoorbeeld de leidinggevende en collega’s. Bij ondernemers kun je denken aan zakelijk partners of medewerkers.

Wetenschappelijk onderzocht

De relatie tussen emoties bij kanker en een succesvolle re-integratie is onderwerp van verschillende wetenschappelijke onderzoeken. Uit onderzoek van de Universiteit van Tilburg in 2020 blijkt dat de aanwezigheid van psychische klachten zoals angst en vermoeidheid geen significante invloed heeft op het feit of mensen weer aan het werk gaan (*). Het percentage van mensen met deze klachten dat weer aan het werk gaat is even hoog als het percentage dat niet met deze klachten te maken heeft.

Frans onderzoek uit 2017 merkt op dat merkt op re-integratie-interventies na kanker vaak nog te biomedisch bekeken worden. De onderzoekers concluderen dat het psychosociale aspect net zo belangrijk is, maar in praktijk minder aandacht krijgt (**).

Aanpak van psychosociale aspecten bij re-integratie

De re-integratieconsultants van Re-turn hebben kennis over de verschillende psychosociale aspecten van kanker en hoe ze invloed kunnen hebben op het werkvermogen. Er zijn verschillende redenen waarom kanker zo’n grote emotionele impact heeft.

Kanker is een levensbedreigende ziekte en zelfs als de gezondheidsprognose goed is, wordt iemand toch geconfronteerd met de eindigheid van het leven.
Er ontstaat een nieuwe realiteit, de ziekte en de behandelingen worden onderdeel van het leven. Dat gaat gepaard met onzekerheid: zullen behandelingen aanslaan, hoe kom ik eruit, wat gaat er in mijn leven veranderen?
De behandelingen hebben een grote fysieke invloed. Dat kan de kijk op jezelf beïnvloeden. Als je dingen minder goed kunt, of als je uiterlijk verandert, is dat confronterend.
In een periode van veel onzekerheid moet de persoon die ziek is ook nog veel belangrijke beslissingen nemen: over behandelopties, huishouden, privérelaties, inkomen en werk. Dat geeft veel druk. Bovendien vragen herstelactiviteiten veel aandacht, tijd en energie.
Ook wanneer curatieve behandelingen succesvol zijn, blijft de ziekte mentaal veel aandacht vragen. Het is een proces, geen eindpunt. Vaak heeft een cliënt nog last van late gevolgen, prioriteiten veranderen en er kan angst zijn voor terugkeer van de kanker.

Hoe mensen met deze aspecten omgaan en wat voor emoties ze oproepen, is zeer persoonlijk. Het kan ook veranderen in de loop van de tijd. Dat is allemaal volkomen normaal en elke manier van ‘coping’ is goed. De coaching moet hier wel op afgestemd worden om bij te dragen aan een succesvolle en duurzame re-integratie.

Coaching naar werk

De consultants van Re-turn bekijken de psychosociale impact van kanker vooral in relatie tot de re-integratie. We geven voorlichting, coachen en maken de vertaling naar werk en werkvermogen. Daarbij baseren we ons op het advies van de bedrijfsarts en eventueel arbeidsdeskundige. De coaching heeft een pragmatisch karakter: we kijken niet zozeer naar historie en oorzaken van emoties, als wel naar de toekomst en oplossingen. Natuurlijk is er voldoende ruimte om emoties te uiten; herkennen en erkennen is altijd de eerste stap. Daarna kijken we samen met de cliënt: hoe kun je hier binnen het werk het beste mee omgaan? We helpen de cliënt om dit zelf toe te passen in de eigen specifieke situatie.

Als we signaleren dat er onderwerpen zijn die onze voorlichting en coaching te boven gaan, bespreken we met de cliënt of hulp van psychische aard een idee kan zijn. De cliënt bepaalt zelf of dat gewenst is. Mocht de cliënt kiezen voor een vorm van psychologische begeleiding, dan kan dat prima parallel lopen aan de re-integratiebegeleiding.

Advies voor de werkomgeving

Een belangrijk advies voor iemand die re-integreert is altijd om goed te communiceren met de werkomgeving. Je hoeft geen excuses te maken voor wat je meemaakt of voor wat je denkt of voelt. Je kunt wel bij collega’s aangeven dat je weet dat je misschien anders reageert dan voorheen en af en toe checken hoe je bij anderen overkomt. Je kunt hen vragen om dat ook bij jou te doen. Daarnaast bespreken we met de cliënt manieren om te voorkomen dat emoties of spanning te hoog oplopen, en strategieën om ermee om te gaan als dat toch gebeurt.

Ook bekijken we samen met de cliënt welke bejegening past. Wil je wel of niet praten over wat je meemaakt? Vind je het fijn als mensen proactief naar je toe komen of houd je liever zelf het initiatief? Wil je graag dat de leidinggevende collega’s informeert of doe je dat liever zelf? Door dat samen met de cliënt te bespreken en coaching te bieden om hier grip op te houden, kunnen veel vervelende situaties voorkomen worden.

Specialistische begeleiding werkt

Kanker heeft naast een fysieke kant ook mentaal flinke impact. Dat hoeft een succesvolle re-integratie niet in de weg te staan. Het is wel belangrijk om aandacht te besteden aan deze psychosociale factoren en er op een pragmatische manier in de werksituatie mee om te gaan. De re-integratieconsultants van Re-turn hebben hier ervaring mee en coachen cliënten hier gericht op. Daarbij is ook aandacht voor de werkomgeving, onder andere met de leidraad voor werkgevers en leidinggevenden.

De gespecialiseerde begeleiding vergroot de kans op een succesvolle, spoedige en duurzame re-integratie aanzienlijk.

Wil je weten wat Re-turn voor jou zou kunnen betekenen? Neem dan contact op via het formulier, mail ons of bel direct via 085-080 6833.

*Bron: van der Lee, M., et al 2020 Predictors of Returning to Work after Receiving Specialized Psycho-Oncological Care

** Bron: Caron M, Durand M, Tremblay D. Interventions to support the return-to-work process after cancer: a literature review. Santé Publique; 2017